(Amateur)fotografen zijn er misschien niet zo mee bezig. Toch kan het je soms zuur opbreken. Soms baal je wanneer je jouw foto ergens ziet verschijnen zonder dat je er kennis van hebt.
Nu de Sociale Media alomtegenwoordig zijn en het moeilijk te weerstaan is om de wereld je mooie beelden te tonen is het best er toch wat meer aandacht aan te geven.
Wat mag ik nu nog fotograferen?
Zeer eenvoudig. Alles! Wanneer het op een publieke plaats gebeurt. En wanneer je de foto enkel en alleen als een herinnering gaat gebruiken in huiselijke kring. Wanneer je op privé terrein bent of in een voor het publiek toegankelijke plaats (museum, bibliotheek) heb je liefst de toelating. Wil je het beeld (ook dat van op de straat) gebruiken voor een wedstrijd, tentoonstelling, dan moet je best zien - als het van toepassing is - dat er geen schending is van auteursrecht van het onderwerp (monument, gebouw), of dat je de portretrechten van de persoon niet schaadt. Ga je de commerciële toer op met je beelden, wees dan gewaarschuwd dat je 100% zekerheid moet hebben. Naast juridische begrenzingen hou je ook liefst rekening met culturele, ethische en veiligheidsbelangen.
Er bestaat voor de smartphone bezitters al een app (phtographers rights) waar je de juridische grenzen kan raadplegen. Echter maar voor een beperkt aantal landen
Dit is mijn foto!
En dan heb je een mooie foto, misschien een bekroning mee gehaald op een wedstrijd, en je ziet die verschijnen op een webpagina, in een (toeristische) folder, in een (foto)boek. En niemand die je vroeg of je er mee akkoord ging, laat staan dat ze er een vergoeding voor gegeven hebben. Het ergst van al is je foto wat bijgesneden en gemanipuleerd en is er geen enkele vermelding van je naam.
Hier zijn jouw rechten serieus met de voeten getreden. Enerzijds je morele recht. Dit houdt in dat je naam steeds moet vermeld worden, er niet mag geprutst worden aan je foto of gepubliceerd zijn in een context dat je niet wenst. Deze rechten kunnen je nooit ontnomen worden. Zelfs niet wanneer je die foto ‘op bestelling’ zou gemaakt hebben. En wanneer je bemerkt dat je foto commercieel gebruikt wordt is het vanzelfsprekend dat je kan aanspraak maken op een vergoeding. Dat zijn de vermogensrechten.
Ik doe mee aan een wedstrijd. Wat gebeurt er met mijn foto?
Onlangs hebben twee tijdschriften (Chasseur d’Images en Naturapics) in Frankrijk een charter en logo voor een “eerlijke wedstrijd” voorgesteld. Ze stelden immers vast dat sommige (culturele) organisaties wedstrijden organiseerden waarbij de auteurs afstand moesten doen van alle rechten. Ze gebruikten daarna die beelden in reclamebrochures. Beide tijdschriften volgen in Frankrijk de wedstrijdreglementen op en zetten de twijfelgevallen – nadat ze hen aanschreven, en ze in de boosheid volhardden – op een zwarte lijst. In de wereld van de fotografie zijn er sommige creatievelingen die wedstrijden organiseren waarbij ze een enorme fototheek in bezit krijgen en deze beelden dan commercialiseren
Het charter vraagt ondermeer een onafhankelijke jury, respect voor het auteursrecht, indien afstand van auteursrecht dan alleen beperkt in de tijd (3 jaar) en in het gebruik, verwittiging aan alle auteurs wat er met hun beelden gebeurt. Conclusie voor de fotografen die aan wedstrijden deelnemen: lees het reglement er goed op na en vraag desnoods meer informatie.
Ik zet mijn foto op een Sociaal Medium.
Naast de klassiekers zoals Facebook e.a., bestaan er tientallen sites voor het posten van je foto’s. (Flick’r, …). Als je hun reglementen leest zie je dat je afstand doet van een aantal rechten. Dit is noodzakelijk omdat er anders niet kan ‘gedeeld’ worden. Anderen die op je foto klikken en die goed vinden, als je favoriet instellen enz. Maar deze afstand van rechten geldt enkel BINNEN het forum van het betrokken medium. Wanneer je foto daarbuiten ge- of misbruikt wordt begaat men een overtreding.
Het auteursrecht staat onder stevige druk door het internetgebeuren. Om iets zekerder te zijn post je de foto’s onder kleine resolutie en afmeting en daarbij nog een watermerk op de foto zelf. Vermeldt de datum, want die is belangrijk om bij discussie de originaliteit te bewijzen. Je kan ook het systeem gebruiken dat door Flick’r gepromoot wordt. Het ‘Creative Commons’ tracht een antwoord te bieden in de schemerzone. Met een keuze uit logo’s laat je de bezoeker weten wat er met je foto mag gebeuren.
Hierna een aantal interessante links die meer achtergrondinformatie geven. Voor geïnteresseerde organisaties is er de mogelijkheid een lezing rond dit thema te reserveren onder CvB-voorwaarden.
Met dank aan ons lid André Langenus voor deze bijdrage.