Bij het vastleggen van het moment kwam de vraag naar voren of je zomaar mensen op straat mag fotograferen. Allereerst moet ik zeggen dat ik niet heb gestudeerd voor jurist (bekijk daarvoor onder andere dit blogbericht van Arnoud Engelfriet), maar naar mijn beste weten is dit inderdaad het geval als je fotografeert in de publieke ruimte, maar wel met enkele aandachtspunten.
Op straat geldt in principe de regel “Publicatie mag, tenzij dit een redelijk belang van de geportretteerde schendt.” Dit redelijk belang komt vaak neer, zoals Engelfriet het uitlegt, op het financieel en het privacybelang. Financieel omdat de foto misschien commercieel wordt gebruikt of de persoon geld kan verdienen met zijn ‘portret’ (bekende personen bijvoorbeeld), privacy omdat iedereen recht heeft op privacy, maar in de openbare ruimte zijn er beperkingen aan hoeveel privacy je kunt verwachten.
Je bent dus in principe vrij iemand te fotograferen als deze zich in de publieke ruimte bevindt en geen redelijke verwachting van privacy heeft. Op straat is dus OK, maar door een raam naar binnen fotograferen niet, ondanks dat er misschien geen gordijnen zijn, omdat je je thuis moet kunnen voelen in je eigen huis.
Ook ligt het vaak wat gevoelig als je zomaar kinderen fotografeert zonder toestemming van de ouders, soms op het absurde af waarbij een ouder bijna niet eens zijn eigen kinderen in de speeltuin mag fotograferen.
Er is ook een verschil tussen illustratief en commercieel gebruik. Het onderwerp op de foto heeft een groter nadeel als zijn/haar afbeelding of naam ongevraagd wordt gekoppeld aan een commerciële boodschap in bijvoorbeeld een reclame, dan als er een foto wordt gebruikt van mensen in een winkelstraat om de status van de economie te illustreren.
In vrijwel alle gevallen heb je voor commercieel gebruik van een foto van een herkenbaar persoon, ook als deze in silhouet is maar een bekende vorm heeft, een model release nodig waarbij de geportretteerde aangeeft dat het OK is dat zijn/haar beeltenis commercieel wordt gebruikt. Grote stockphoto organisaties zullen hier ook altijd om vragen, anders kan de foto niet verkocht worden.
Ik fotografeer vaak bij evenementen waar mensen zich hebben uitgedost en waar altijd veel fotografen komen. Door je uitdossing en locatie heb je daar geen redelijke verwachting van privacy en veel mensen vinden het ook leuk als hun harde werk om mooie kostuums te maken wordt beloond met het vastleggen daarvan.
Wel is het netjes om toestemming te vragen. Dit hoeft/kan lang niet altijd door het mondeling te vragen, je camera naar je gezicht brengen met een vragende uitdrukking op je gezicht is vaak al genoeg om een knikje te krijgen dat het wel of niet OK is en vaak neemt men ook nog een mooie pose aan (niet altijd wat je wilt bij spontane straatfotografie).
Als je veel tijd met iemand doorbrengt om een goede foto te maken, dan is het ook netjes als je diegene een kaartje geeft met contactinformatie zodat je de foto aan ze kunt sturen.
Natuurlijk kan iemand wel altijd aangeven er bezwaar tegen te hebben dat je hem/haar fotografeert. Het is wel zo netjes om zichtbaar te fotograferen, dus niet als een paparazzo met een lange telelens in de bosjes gaan liggen. Soms betekent dit dat ‘het moment’ weg is of men een gemaakte glimlach op het gezicht tovert. Misschien kun je dan achteraf in plaats van vooraf toestemming vragen.
In de praktijk heb ik één of twee keer meegemaakt dat mensen aan hebben gegeven niet op de foto te willen en heb ik nooit meegemaakt dat iemand er achteraf niet blij mee was toen ze een foto van zichzelf zagen. Die kans is ook groter als je gewoon op straat fotografeert dan bij publieke evenementen. Meestal vragen ze me de foto op te sturen of vragen ze me of ik meer foto’s in mijn archief heb en ik heb daar ook altijd graag gehoor aan gegeven.
Een eenduidig antwoord is nooit te geven, er spelen altijd verschillende zaken mee zoals nieuwswaarde, privacy verwachting, toestemming, commercieel gebruik of juist illustratief, etc om wel of niet te publiceren.
Het komt er in mijn ogen op neer om mensen met open vizier te benaderen en vriendelijk te vragen of je een foto mag maken en indien je van plan bent commercieel te gebruiken hier toestemming voor te vragen. Veruit de meerderheid zal vereerd zijn dat je hen de moeite waard vindt om vast te leggen en wil iemand niet meewerken, ga dan gewoon op zoek naar de volgende.
Bron; Digitale fotografietips