Uiteraard zijn er soorten van fotografie of bepaalde onderwerpen waar je niet met behulp van een grijskaart en een perfecte witbalans de kleuren neutraal wilt hebben. Denk bijvoorbeeld aan een opname met sfeerverlichting, foto’s op een kermis, pop of theaterfotografie enzovoorts.
Maar voor alle andere vormen van fotografie geldt dat een juiste weergave van de originele kleuren van wezenlijk belang zijn voor het doen slagen van de opname. Denk bijvoorbeeld aan modelfotografie, productfotografie et cetera.
Diegene die al eens een workshop bij mij hebben gevolgd weten hoeveel waarde ik hecht aan een correcte weergave van de kleuren en het gebruik van onder andere een grijskaart.
De Witbalans
Om het nut van het gebruik van een grijskaart te onderbouwen moeten we eerst kijken naar de term witbalans.Wanneer we een wit oppervlak (bijvoorbeeld een velletje A4 papier) bekijken bij zonlicht, bij het licht van een gloeilamp, in het kantoor met TL-verlichting of bij de ondergaande zon, voor ons oog lijkt dit velletje onder alle omstandigheden wit.
Dit komt door het feit dat onze hersenen weten dat dit velletje wit is en dus zien we het ook als wit. In werkelijkheid is dit velletje papier onder de verschillende omstandigheden echter niet wit. Bij gloeilamplicht is het gelig naar oranje, bij TL-licht groenachtig, bij ondergaande zon blauwachtig enzovoorts. Onze camera’s hebben helaas niet deze hersenfunctie en leggen dus alles vast zoals het is.
Wel hebben de bedenkers bij Nikon, Canon, Pentax en alle andere merken een oplossing bedacht in de vorm van het instellen van de witbalans.
Met het instellen van de witbalans doen we dus feitelijk niets anders dan de kleur van het aanwezige licht corrigeren naar neutraal ‘wit’ licht, zodat ons velletje A4 weer wit is.
Bij de meeste modellen camera’s hebben we een aantal instel mogelijkheden zoals: Auto, Daglicht, Flitslicht, Schaduw, Bewolkt maar ook een Custom.
Witbalans en kleurtemperatuur
Middengrijs
Net als de lichtmeter werkt ook de witbalans op basis van een gemiddelde van middengrijs (18% reflectie).
Dat wil zeggen dat de meeste presets in de camera een onderwerp proberen te herleiden naar dit middengrijs en dan een kleurcorrectie toe te passen. Dit werk voor de gemiddelde omstandigheden goed.
De camera’s worden ook steeds “slimmer” of beter in het analyseren en corrigeren van het licht. Maar het zijn altijd gemiddelde op basis van de informatie van het onderwerp.
Stel een model in een mooie jurk met een turquoise tint.
Wanneer we nu foto’s maken voor een enorme rode achtergrond, vervolgens een groene achtergrond (struiken in het park) en daarna een blauwe achtergrond (blauwe hemel), zul je zien dat de kleur van het jurkje (en de huidtinten) in iedere opname anders is. Voor een catalogus, tijdschrift of gewoon in het trouwalbum is dit onacceptabel en dient het jurkje (en de huidtinten) in iedere opname gelijk te zijn (lees: goed te zijn).
Meten is Weten
Hier komt de grijskaart als hulpmiddel om de hoek kijken.
Grijskaarten heb je in verschillende vormen en maten. De meest handige is de opvouwbare grijskaart die in iedere fototas past, maar je hebt ze ook van karton die je als kaart ergens bij kunt plaatsen.
Nu hoor ik grote aantallen van jullie roepen “Maar ik gebruik altijd de ‘auto’ witbalans en fotografeer in RAW dus kan achteraf alles aanpassen”. En jullie hebben gelijk,dat kan.
De vraag is alleenhoewanneer je geen referentie punt van middengrijs hebt waarop alles is gebaseerd.
In bovenstaand voorbeeld van het meisje voor de groene heg, waar ga je nu in Lightroom of CameraRaw met je pipet prikken om alles goed te krijgen? Of doe je het op gevoel? Op gevoel is helaas geen exacte wetenschap met als gevolg dat dit ook geen consistent beeld op zal leveren.
Nee, of je nu in RAW of in Jpeg fotografeert, het gebruik van een grijskaart in wat voor vorm dan ook is een onontbeerlijk hulpmiddel wanneer je de kleuren goed wilt hebben (en dat wil je).
Grijskaart gebruiken
Er zijn twee manieren om met een grijskaart te werken.
- Bij de opname witbalans instellen middels een “Custom” witbalans
-
Grijskaart mee fotograferen en achteraf in Lightroom of CameraRaw middels het “witbalans pipet” de juiste kleurtemperatuur (witbalans) instellen
Welk van de twee methoden je ook kiest (of misschien net als ik wel iedere keer alle twee), een paar uitgangspunten zijn van belang.
Zorg dat je eerst de belichting goed hebt, dus de juiste ISO, sluitertijd en diafragma voor een perfecte belichting.
Zorg altijd dat het licht van je hoofdlicht (in de studio keylight en buiten zonlicht) op de grijskaart valt.
Bij een “Custom” witbalans is het beter om niet op de grijskaart scherp te stellen
Bij een “Custom” witbalans is het van belang dat je uitsluitend het grijze gebied in beeld hebt en niet de eventuele zwarte rand van de grijskaart of de vingers van het model dat de grijskaart vasthoudt.
Grijskaart vasthouden
Optie 1 Bij de opname
Wanneer je de witbalans instelt middels de “Custom” witbalans meet je met je camera als het ware de temperatuur van het licht dat op de grijskaart valt en de camera bepaald op basis van die gegevens de correctie voor die situatie. Verandert er iets aan de situatie zoals een andere plek in het park, verandering van achtergrond, andere softbox op de flitser et cetera zul je een nieuwe meting moeten uitvoeren. (Hiernaast een afbeelding van de Nikon Custom WB)
Optie 2 Achteraf
Wanneer je deze optie gebruikt zorg je gewoon dat bij iedere verandering van de situatie je een opname maakt van je onderwerp met de grijskaart als een onderdeel van de opname.
Achteraf kun je dan die opname gebruiken voor het instellen van de witbalans voor die serie van opnames met gelijke omstandigheden.
Zelf gebruik ik bij belangrijke opdrachten of daar waar mogelijk beide manieren. Ik maak dus een “Custom” witbalans en maak vervolgens de eerste opname met de grijskaart in beeld.
Kortom wil je de juiste kleuren in jouw opnames hebben en wil je dat ook consistent door alle opnames in een serie dan is het werken met een grijskaart gewoon een must.
Tot zover het gebruik van de grijskaart. Veel plezier met fotograferen en tot de volgende keer.
Bron ps-photo.nl